• Vi nhựa (microplastic) là những hạt nhựa rất nhỏ, thường xâm nhập vào nhiều chất, bao gồm cả thực phẩm.
  • Các nhà nghiên cứu muốn tìm hiểu việc ăn vào các hạt vi nhựa sẽ ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe và hoạt động của cơ thể.
  • Một nghiên cứu mới được thực hiện trên chuột cho thấy hạt vi nhựa có thể lây lan từ ruột đến các cơ quan quan trọng trong cơ thể, chẳng hạn như não, gan và thận.

Con người và động vật thường xuyên tiếp xúc với hạt vi nhựa (microplastic) vì hạt vi nhựa có mặt trong nhiều chất.

Ngày càng có nhiều bằng chứng về tác động của việc tiếp xúc với các hạt vi nhựa đến sức khỏe.

Một nghiên cứu được công bố ngày 10 tháng 4 trên tạp chí Environmental Health Perspectives đã kiểm tra mức độ tiêu thụ vi hạt nhựa với số lượng tương tự như lượng tìm thấy trong môi trường của chúng ta ảnh hưởng đến chuột như thế nào.

Theo các tác giả nghiên cứu, vi nhựa ăn vào sẽ lây lan từ ruột đến não, gan và thận.

Dược sĩ Marcus Garcia, tác giả nghiên cứu và là một nghiên cứu sinh sau tiến sĩ tại Đại học Dược New Mexico, cho biết: “Phát hiện của chúng tôi cho thấy rằng việc tiếp xúc với vi nhựa có thể dẫn đến những thay đổi về trao đổi chất trong các mô, cho thấy những tác động toàn thân tiềm ẩn”.

“Ý nghĩa của những phát hiện của chúng tôi đối với sức khỏe con người là rất đáng kể.”

Hạt vi nhựa lây lan từ ruột tới não và các cơ quan khác

Hạt vi nhựa đã trở nên rất phổ biến trong môi trường, bao gồm cả trong đất, thực phẩm và nước.

Các tác giả của nghiên cứu này định nghĩa vi nhựa là các hạt nhựa nhỏ hơn 5 mm. Họ muốn tìm hiểu xem các loại vi nhựa khác nhau ảnh hưởng như thế nào đến các cơ quan cơ thể ở chuột.

Các tác giả nghiên cứu đã cố gắng tái tạo mức tiêu thụ vi nhựa với số lượng tương tự như mức độ tiêu thụ của con người. Chuột được tiếp xúc với các lượng polystyrene hoặc vi cầu polymer hỗn hợp khác nhau thông qua việc cho ăn qua đường dạ dày.

Sau khi chuột được cho ăn vi nhựa, các nhà nghiên cứu đã kiểm tra các mô huyết thanh, não, gan, thận và ruột kết để xác định sự hiện diện của vi nhựa.

Các nhà nghiên cứu đã xác định được hạt vi nhựa trong nhiều cơ quan bao gồm não, gan và thận của những con chuột bị nhiễm vi nhựa. Những phát hiện này cho thấy vi nhựa có khả năng lan rộng đến các khu vực xa khác của cơ thể như thế nào.

Sau khi chuột tiếp xúc với vi nhựa, họ cũng phát hiện ra rằng những thay đổi trao đổi chất cụ thể đã xảy ra ở đại tràng, gan và não của những con chuột đó.

Những thay đổi này phụ thuộc vào mức độ tiếp xúc mà chuột trải qua và loại vi nhựa mà chúng tiếp xúc.

Dược sĩ Garcia giải thích: “Bằng cách cho chuột tiếp xúc với mức độ vi nhựa tương tự như lượng con người ăn vào, chúng tôi phát hiện ra rằng những hạt này thực sự có thể di chuyển từ ruột đến các cơ quan như gan, thận và não”.

“Nghiên cứu trước đây của nhóm chúng tôi đã chứng minh rằng vi nhựa có thể phá vỡ chức năng miễn dịch. Sự gián đoạn này có thể là một vấn đề khi đối phó với nhiễm trùng hoặc có thể làm trầm trọng thêm các tình trạng như bệnh viêm ruột. Ngoài ra, nghiên cứu của chúng tôi được thực hiện trong khoảng thời gian 4 tuần, cho thấy những thay đổi đáng kể trong quá trình trao đổi chất. Nghiên cứu này mang lại cái nhìn sâu sắc về sự tích tụ lâu dài của vi hạt nhựa trong cơ thể, làm dấy lên mối lo ngại về việc phơi nhiễm mãn tính. Hơn nữa, nghiên cứu của chúng tôi cho thấy những thay đổi đáng kể về trao đổi chất liên quan đến các rối loạn chuyển hóa và miễn dịch khác nhau, bao gồm những thay đổi trong chuyển hóa axit amin, lipid và hormone.”

Tiến sĩ Heather Leslie, một nhà khoa học độc lập chuyên phân tích vi nhựa và chất phụ gia ở người (và hệ sinh thái) có trụ sở tại Amsterdam, không tham gia vào nghiên cứu này, cho biết một phát hiện quan trọng của nghiên cứu này là “các hạt vi nhựa được định lượng trong phòng thí nghiệm cho gần tới giới hạn kích thước hạt để đi qua các lớp biểu mô ruột không chỉ được hấp thu sau khi ăn mà còn lắng đọng trong các cơ quan.”

Tiến sĩ Leslie cho biết: “Phát hiện này chứng minh trong những điều kiện được kiểm soát những gì xảy ra trong cơ thể với các hạt vi nhựa ‘hoang dã’, thuật ngữ của tôi dành cho những hạt vi nhựa mà chúng ta gặp phải trong môi trường sống của mình”.

“Điều đó rất quan trọng vì một khi đã xuất hiện, các loại vi nhựa thông thường có thể bắt đầu can thiệp vào hoạt động sinh học.”

Cần nhiều nghiên cứu hơn về tác động của hạt vi nhựa

Bất chấp ý nghĩa của những phát hiện này, nghiên cứu này vẫn có những hạn chế.

Đầu tiên, các nhà nghiên cứu sử dụng chuột cho nghiên cứu này, vì vậy cần có nghiên cứu trong tương lai để xem liệu những phát hiện này có thể áp dụng cho con người hay không.

Ngoài ra, các nhà nghiên cứu đã sử dụng vi nhựa không chứa các chất phụ gia hóa học phổ biến trong vi nhựa có thể khiến việc tiêu thụ vi nhựa trở nên tồi tệ hơn. Nghiên cứu trong tương lai có thể xem xét những hóa chất này có ảnh hưởng như thế nào đến con người.

Nghiên cứu này không điều tra tỷ lệ loại bỏ hạt vi nhựa, điều này có thể ảnh hưởng đến tác động của chúng. Các nhà nghiên cứu chỉ đánh giá vỏ não trước trán của chuột và họ không thể ghi nhận chính xác vị trí của các vi cầu polymer. Vì vậy, có thể hạt vi nhựa không vượt qua được hàng rào máu-não.

Các nhà nghiên cứu lưu ý thêm rằng phân tích của họ về vi nhựa cũng bị hạn chế. Nghiên cứu trong tương lai có thể tập trung vào những cách tốt hơn để xác định và đo lường các hạt vi nhựa và chất làm dẻo (plasticizer) trong mô.

Dược sĩ Garcia lưu ý: “Nghiên cứu sâu hơn là rất quan trọng để trả lời nhiều câu hỏi về vai trò của sự tích tụ vi nhựa đối với sức khỏe con người”.

“Chúng ta cần hiểu rõ hơn về tác động tổng thể của vi nhựa. Hiện tại, chúng tôi đang khám phá cách thức các hạt vi nhựa xâm nhập vào não. Ngoài ra, chúng tôi đang sử dụng các kỹ thuật mới để điều tra sự tích tụ của vi hạt nhựa trong các mô não, gan và thận của con người. Những kỹ thuật này cho phép chúng tôi phân lập các hạt vi nhựa khỏi các mô sinh học và định lượng chúng bằng phương pháp sắc ký khí nhiệt phân/phương pháp quang phổ khối.”

Giải quyết mối lo ngại về việc tiếp xúc với vi nhựa

Nghiên cứu này bổ sung vào các tài liệu y khoa hiện có về phạm vi và ảnh hưởng của vi nhựa, nhưng cần phải làm nhiều việc hơn để hiểu đầy đủ về các tác dụng này.

Đồng thời, có một số cách để giảm nguy cơ tiếp xúc với những chất này.

Ví dụ, bằng chứng gần đây cho thấy rằng nước sôi và đổ qua bộ lọc cà phê có thể giúp loại bỏ nhiều hạt vi nhựa có trong nước. Nếu nghiên cứu tiếp tục xác nhận những phát hiện này, cách này có thể trở thành một phương pháp phổ biến hơn.

Tiến sĩ Leslie đề xuất các cách khác để giảm nguy cơ tiếp xúc với vi nhựa:

  • chọn quần áo không có nhựa và các mặt hàng không có nhựa khác
  • lựa chọn thực phẩm nguyên hạt, chế biến tối thiểu
  • uống nước lọc

Tiến sĩ Leslie nói: “Chúng ta cần quyết định chăm sóc bản thân và tránh mua những thứ thải ra các hạt nhựa không mong muốn, vì chúng ta không muốn bị ô nhiễm bởi hạt vi nhựa”.

Tiến sĩ Tracey Woodruff, giáo sư và giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Dịch thuật Môi trường cho Sức khỏe (EaRTH) tại Đại học California, San Francisco, nói rằng bằng chứng hiện tại cho thấy các nhà hoạch định chính sách phải hành động càng sớm càng tốt để ngăn chặn sự tiếp xúc của con người với hạt vi nhựa tăng lên.

“Chúng tôi biết rằng việc sản xuất nhựa dự kiến ​​sẽ tăng nhanh trong thập kỷ tới và điều đó có nghĩa là sẽ có nhiều hạt vi nhựa hơn. Hành động của chính phủ là cách công bằng và hiệu quả nhất để đảm bảo mọi người không tiếp xúc với hạt vi nhựa. Trong khi đó, người dân có thể hạn chế sử dụng đồ nhựa và có thể chuyển sang dùng đồ đựng bằng thủy tinh/gốm và kim loại để đựng nước và đựng đồ. Ngoài ra, các hoạt động như rửa tay, lau ướt và hút bụi bằng bộ lọc sẽ giúp giảm mức độ tiếp xúc với bụi ở những nơi vi nhựa và các hóa chất khác thường tụ đọng.”