Nếu bạn bị phát ban ở bàn tay, bạn có thể thắc mắc liệu đó là bệnh chàm (eczema) hay nhiễm nấm. Thoạt nhìn, bệnh chàm và nhiễm nấm có vẻ khá giống nhau. Cả hai đều có thể xuất hiện trên tay bạn dưới dạng phát ban ngứa.
Việc biết liệu bạn bị eczema hay nhiễm nấm trên bàn tay là điều quan trọng vì chúng có nguyên nhân và cách điều trị khác nhau.
Các ý chính:
- Có một số nguyên nhân gây phát ban ngứa ở tay. Hai nguyên nhân phổ biến nhất là bệnh chàm (eczema) và nhiễm nấm.
- Cả bệnh chàm và nhiễm nấm đều có biểu hiện khá giống nhau, nhưng nhiễm nấm thường xảy ra ở tóc và móng hơn. Và nhiễm nấm không xuất hiện rồi biến mất như bệnh chàm.
- Việc biết được sự khác biệt giữa bệnh nhiễm nấm và bệnh chàm ở bàn tay là rất quan trọng vì phương pháp điều trị sẽ khác nhau và việc sử dụng sai thuốc có thể khiến tình trạng bệnh trở nên tồi tệ hơn.
Nhiễm nấm bàn tay xảy ra như thế nào?
Nhiễm trùng nấm trên da bị gây ra bởi các sinh vật gọi là nấm (fungus). Có một số loại nấm khác nhau có thể gây nhiễm trùng da và chúng phổ biến hơn bạn nghĩ.
Nhiễm nấm bàn tay (thuật ngữ y khoa: tinea manuum) là một bệnh nhiễm nấm xảy ra ở lớp ngoài của da ở một hoặc cả hai bàn tay. Nhiễm nấm bàn tay biểu hiện bằng các mảng tròn, ngứa ở mu bàn tay, thường có viền nổi, có vảy. Ở những người da sáng, các mảng này có thể có màu đỏ hoặc hồng, trong khi ở những người da sẫm màu, chúng có thể có màu nâu hoặc xám. Da ở lòng bàn tay cũng có thể dày lên, dẫn đến da khô nghiêm trọng và nứt sâu.
Nhiễm nấm ở bàn tay xảy ra do một số yếu tố sau:
- Tiếp xúc với vùng bị nhiễm trùng: Nhiễm nấm ở bàn tay có thể là do chạm vào một vùng khác trên cơ thể đã bị nhiễm nấm.
- Tiếp xúc trực tiếp: Bạn có thể bị bệnh nấm da do tiếp xúc trực tiếp với người, động vật hoặc đất bị nhiễm nấm.
- Đồ vật bị nhiễm nấm: Nhiễm nấm cũng có thể lây lan qua việc tiếp xúc với đồ vật bị nhiễm nấm, chẳng hạn như khăn tắm hoặc dụng cụ làm vườn.
Eczema (bệnh chàm) là gì?
Eczema, hay bệnh chàm và còn được gọi là viêm da cơ địa (atopic dermatitis), là một bệnh ngoài da phổ biến đặc trưng bởi các mảng da khô, ngứa và sần sùi. Bệnh chàm có thể gây ra tình trạng da khô và ngứa, phát ban, nổi mẩn, các mảng da dày và da bong tróc hoặc có vảy. Màu sắc của chỗ phát ban có thể thay đổi tùy theo tông màu da: tím, nâu, xám, hồng, hoặc đỏ.
Có một số loại bệnh chàm khác nhau, nhưng tất cả các loại đều có thể gây phát ban ngứa trên da. Loại bệnh chàm phổ biến nhất là viêm da cơ địa. Viêm da cơ địa xảy ra do hai yếu tố: hệ thống miễn dịch hoạt động quá mức và hàng rào bảo vệ da bị phá vỡ. Điều này có nghĩa là da của bạn có nhiều khả năng bị khô, bị viêm và kích ứng.
Những người bị viêm da cơ địa thường bắt đầu có triệu chứng khi còn trẻ, nhưng bệnh có thể bắt đầu ở mọi lứa tuổi. Viêm da cơ địa có xu hướng di truyền trong gia đình và nhiều người bị bệnh chàm cũng bị viêm mũi dị ứng và hen suyễn.
Các loại bệnh chàm khác cũng thường xảy ra ở bàn tay, bao gồm:
- Chàm tổ đỉa (dyshidrotic eczema). Loại bệnh chàm này dẫn đến các mảng ngứa màu đỏ, nâu hoặc tím và những mụn nước chứa đầy chất lỏng trên da. Đối với một số người, chàm tổ đỉa chỉ kéo dài trong vài tuần, đối với những người khác, nó có thể tồn tại suốt đời. Chúng tôi không chắc chắn chính xác nguyên nhân gây ra bệnh chàm tổ đỉa, nhưng đối với một số người, đó là sự phản ứng với các sản phẩm chăm sóc cá nhân, sự căng thẳng hoặc thay đổi nhiệt độ.
- Viêm da tiếp xúc dị ứng: Tình trạng này gây ra một vùng phát ban rất ngứa trên da, có thể có màu đỏ, nâu hoặc tím. Nó xảy ra khi bạn tiếp xúc với thứ gì đó khiến bạn bị dị ứng, như mủ cao su, nước hoa hoặc chất tẩy rửa.
Cho dù bạn mắc loại bệnh chàm nào thì nó cũng không phải là bệnh nhiễm trùng và không bao giờ lây nhiễm.
Hình ảnh nhiễm nấm bàn tay và bệnh chàm ở bàn tay
Mặc dù nhiễm nấm bàn tay và eczema bàn tay là những tình trạng hoàn toàn khác nhau, nhưng đôi khi rất khó phân biệt giữa eczema và nhiễm nấm. Lý do là vùng phát ban của hai bệnh này:
- khá phổ biến
- có vẻ ngoài giống nhau
- có những triệu chứng giống nhau
- thường xảy ra trên bàn tay (mặc dù nó có thể xuất hiện ở bất cứ đâu trên cơ thể bạn)
Dưới đây là một số hình ảnh về nhiễm nấm bàn tay và bệnh chàm bàn tay để giúp bạn thấy được sự khác biệt giữa hai tình trạng này. Trong phần tiếp theo, chúng tôi sẽ mô tả chi tiết về các dấu hiệu và triệu chứng khác nhau của chúng.
Dấu hiệu và triệu chứng nhiễm nấm bàn tay và chàm bàn tay
Việc phân biệt giữa nhiễm nấm và bệnh chàm ở bàn tay là rất quan trọng vì hai lý do chính: chúng có các phương pháp điều trị khác nhau và một trong trong hai bệnh là bệnh dễ lây lan.
Dưới đây là một số dấu hiệu cần quan sát. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng đôi khi bạn sẽ phải gặp bác sĩ da liễu hoặc một chuyên gia chăm sóc sức khỏe để được chẩn đoán chính xác.
| Chàm (eczema) |
Nhiễm nấm | |
|---|---|---|
| Các loại | Viêm da cơ địa, viêm da tiếp xúc dị ứng, chàm tổ đỉa | Nhiễm nấm nông (trên da, móng tay và niêm mạc), nhiễm nấm dưới da (thường do vết cắt hoặc vết thương), nhiễm nấm sâu (xảy ra ở các cơ quan nội tạng như phổi, não hoặc tim; ít phổ biến hơn nhưng có thể nghiêm trọng) |
| Vị trí | Nó có thể ở bất cứ đâu, thường ở nhiều vùng. Các vị trí phổ biến là bên trong khuỷu tay, sau đầu gối, bàn tay, cổ tay và mắt cá chân. Nó thường không ảnh hưởng đến móng tay. | Có thể ở bất cứ đâu hoặc chỉ ở một vùng. Các vị trí phổ biến bao gồm bàn chân, bẹn, móng tay và da đầu. |
| Màu sắc | Ở da sáng, các mảng có màu hồng hoặc đỏ. Ở da sẫm màu, các mảng có màu xám, nâu hoặc tím. | Các mảng da có vẻ khô. Ở vùng da sáng, chúng có màu hồng hoặc đỏ. Ở vùng da sẫm màu, các mảng có thể có màu xám, nâu hoặc tím. |
| Hình dạng | Eczema thường không có hình dạng cụ thể và đường viền có thể không được xác định rõ. | Nhiễm nấm thường tạo thành vùng hình tròn và có thể có rìa nổi lên hoặc có vảy. Các mảng này có thể lan sang các phần khác của da. |
| Ngứa | Eczema thường gây ngứa rất nhiều. Nếu gãi nhiều có thể bị đau. | Thông thường sẽ ngứa nhưng không phải lúc nào cũng vậy. |
| Đặc điểm khác | Phát ban trên da có thể xuất hiện rồi biến mất, và có thể có da khô ở những vùng khác. Da có thể trở nên dày lên kèm theo ngứa nhiều. | Phát ban trên da không đến rồi đi. Phát ban trên da có thể có những chấm nhỏ màu đen (do nang lông bị vỡ). |
Cách điều trị khi bàn tay có phát ban, nổi mẩn
Điều quan trọng là phải phân biệt giữa bệnh chàm và nhiễm nấm ở ban tay vì chúng có cách điều trị khác nhau. Nếu bạn sử dụng sai phương pháp điều trị, phát ban sẽ không thuyên giảm và có thể trở nên tồi tệ hơn.
Điều trị nhiễm nấm trên da
Phương pháp điều trị nhiễm nấm da là thuốc chống nấm. Các thuốc này được bán không cần toa hoặc theo toa. Các thuốc này có nhiều dạng khác nhau, chẳng hạn như thuốc mỡ, kem và thuốc viên. Loại thuốc bạn sử dụng và thời gian sử dụng phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và vị trí nhiễm nấm.
Hầu hết các trường hợp nhiễm nấm đều khá nhẹ và có thể điều trị bằng thuốc dạng kem không kê đơn. Các lựa chọn phổ biến bao gồm:
- Clotrimazole (Lotrimin AF)
- Miconazol
- Terbinafine (Lamisil AT)
- Tolnaftat (Tinactin)
- Butenafine (Lotrimin)
Bạn có thể cần dùng thuốc mạnh theo toa nếu:
- Thuốc không kê đơn không có tác dụng.
- Tình trạng nhiễm nấm lan rộng.
- Nhiễm nấm xảy ra ở da đầu hoặc móng tay.
Điều trị bệnh chàm
Cách tốt nhất để điều trị bệnh chàm là hiểu nguyên nhân gây ra bệnh. Ví dụ, nếu bạn bị dị ứng với một loại kem thì việc tránh dùng loại kem đó sẽ giúp giải quyết bệnh chàm.
Đối với loại bệnh chàm phổ biến nhất, các loại kem không kê đơn và theo toa sau đây thường là đủ để kiểm soát các đợt bùng phát nhẹ:
- Kem dưỡng ẩm và chất làm mềm, như Vaseline
- Thuốc steroid bôi tại chỗ, như triamcinolone
- Các chất ức chế calcineurin, như tacrolimus
- Các chất ức chế PDE4, như Eucrisa
Đối với bệnh chàm nghiêm trọng hơn, bạn có thể cần một phương pháp điều trị toàn thân, có tác dụng trên toàn bộ cơ thể. Bạn có thể được cho uống thuốc viên hoặc tiêm, chẳng hạn như:
- Thuốc steroid, như prednisone
- Thuốc ức chế Janus kinase (JAK), như Rinvoq
- Thuốc ức chế miễn dịch, như methotrexate
- Thuốc điều hòa miễn dịch, như Dupixent
Khi nào bạn nên đi gặp bác sĩ da liễu?
Trong hầu hết các trường hợp, nhiễm nấm và eczema có thể được điều trị bằng các sản phẩm không kê đơn.
Nhưng sau đây là một số trường hợp bạn nên đi khám với bác sĩ da liễu hoặc một chuyên gia:
- Phát ban không thuyên giảm sau khi điều trị trong vài tuần.
- Phát ban gây rụng tóc.
- Cơn ngứa dữ dội đến mức cản trở công việc hoặc giấc ngủ.
Tóm tắt
Nếu bạn thấy phát ban, nổi mẩn trên tay, đừng hoảng sợ. Rất có thể bạn bị chàm hoặc nhiễm nấm trên tay. Và với một vài dấu hiệu đơn giản, bạn có thể phân biệt được. Nhiễm nấm lây lan dễ dàng, có xu hướng hình thành phát ban hình vòng và có thể ảnh hưởng đến móng tay hoặc da đầu của bạn. Chàm không lây nhiễm, nhưng thường là bệnh di truyền trong gia đình. Chàm thường gây ngứa dữ dội, không ảnh hưởng đến móng tay và có thể xuất hiện rồi biến mất.
Bạn có thể điều trị cả hai tình trạng trên bằng thuốc không kê đơn — nhưng bạn cần đảm bảo rằng mình đang sử dụng đúng thuốc điều trị cho đúng bệnh, nếu không, bạn có thể khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn. Nếu bạn không chắc chắn, chuyên gia da liễu có thể giúp bạn.
