Tổng quan
Viêm mũi là tình trạng hắt hơi hoặc nghẹt mũi, chảy nước mũi. Viêm mũi có thể là một phản ứng dị ứng, hoặc bị gây ra bởi những nguyên nhân khác. Bài viết này sẽ cung cấp các thông tin về viêm mũi không phải do dị ứng.
Viêm mũi không do dị ứng có thể là một vấn đề lâu dài và không có nguyên nhân rõ ràng. Các triệu chứng của nó giống như triệu chứng viêm mũi dị ứng, nhưng không phải do các tác nhân dị ứng gây ra.
Viêm mũi không do dị ứng có thể xảy ra ở cả trẻ em và người lớn. Nhưng nó phổ biến hơn ở những người trên 20 tuổi. Các yếu tố gây ra các triệu chứng là khác nhau ở mỗi người. Các yếu tố kích hoạt tình trạng này bao gồm:
- Bụi, khói và các chất kích thích khác trong không khí.
- Thời tiết thay đổi.
- Thuốc.
- Thức ăn cay hoặc nóng.
- Những vấn đề sức khỏe lâu dài.
Khi đi khám, trước tiên các bác sĩ sẽ tìm hiểu xem các triệu chứng của bạn có phải do dị ứng hay không. Vì vậy, bạn có thể cần xét nghiệm da hoặc xét nghiệm máu để biết mình có bị viêm mũi dị ứng hay không.
Triệu chứng viêm mũi không do dị ứng
Các triệu chứng viêm mũi không do dị ứng thường xuất hiện và biến mất quanh năm. Các triệu chứng bao gồm:
- Nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi.
- Hắt xì.
- Có chất nhầy trong cổ họng.
- Ho.
Viêm mũi không dị ứng thường không gây ngứa mũi, mắt hoặc cổ họng. Ngứa mũi, ngứa mắt hoặc cổ họng là triệu chứng của phản ứng dị ứng, chẳng hạn như viêm mũi dị ứng.
Khi nào bạn cần đi khám?
Hãy đi khám với bác sĩ nếu bạn:
- Có các triệu chứng nghiêm trọng.
- Các triệu chứng không giảm bớt sau khi bạn tự điều trị tại nhà, hoặc dùng thuốc không cần kê đơn.
- Có tác dụng phụ xấu từ thuốc.
Nguyên nhân
Nguyên nhân chính xác của viêm mũi không dị ứng vẫn chưa được biết.
Nhưng các chuyên gia biết rằng viêm mũi không do dị ứng xảy ra khi các mạch máu trong mũi giãn ra. Những mạch máu này lấp đầy mô lót bên trong mũi. Nhiều thứ có thể gây ra tình trạng này. Ví dụ, các đầu dây thần kinh ở mũi có thể phản ứng quá dễ dàng với các tác nhân.
Nhưng bất kỳ nguyên nhân nào cũng dẫn đến cùng một kết quả: sưng bên trong mũi, nghẹt mũi hoặc nhiều chất nhầy.
Các tác nhân gây viêm mũi không dị ứng có thể bao gồm:
- Chất gây kích thích trong không khí. Chúng bao gồm bụi, sương mù và khói thuốc lá. Mùi mạnh như nước hoa cũng có thể khiến các triệu chứng bắt đầu. Khói hóa chất cũng vậy, bao gồm cả khói mà một số công nhân tiếp xúc tại nơi làm việc của họ.
- Thời tiết. Những thay đổi về nhiệt độ hoặc độ ẩm có thể gây sưng niêm mạc mũi. Điều này có thể gây chảy nước mũi hoặc nghẹt mũi.
- Nhiễm trùng. Các bệnh do vi-rút gây ra thường gây viêm mũi không dị ứng. Các bệnh nhiễm trùng này bao gồm cảm lạnh hoặc cúm.
- Thực phẩm và đồ uống. Viêm mũi không do dị ứng có thể xảy ra khi bạn ăn. Thức ăn cay hoặc nóng là nguyên nhân chính gây ra. Uống rượu cũng có thể khiến các mô bên trong mũi sưng lên. Điều này có thể dẫn đến nghẹt mũi.
- Một số thuốc. Các thuốc này bao gồm aspirin và ibuprofen (Advil, Motrin IB, những thuốc khác). Thuốc điều trị cao huyết áp như thuốc chẹn beta cũng có thể gây ra các triệu chứng.
Các thuốc có tác dụng làm bình tĩnh, được gọi là thuốc an thần, cũng có thể gây viêm mũi không dị ứng. Thuốc trị trầm cảm cũng vậy. Thuốc tránh thai và thuốc điều trị rối loạn cương dương cũng có thể gây ra các triệu chứng. Và sử dụng thuốc xịt hoặc thuốc nhỏ mũi để thông mũi quá thường xuyên có thể gây ra một kiểu viêm mũi không dị ứng được gọi là viêm mũi do thuốc (rhinitis medicamentosa).
- Nội tiết tố thay đổi. Nội tiết tố thay đổi có thể do mang thai, kinh nguyệt hoặc sử dụng biện pháp tránh thai. Một vấn đề về nội tiết tố có thể gây ra viêm mũi không dị ứng là suy giáp. Đây là tình trạng tuyến giáp không sản xuất đủ hormone tuyến giáp.
- Các vấn đề liên quan đến giấc ngủ. Nằm ngửa khi ngủ có thể gây viêm mũi không dị ứng. Trào ngược axit xảy ra qua đêm cũng có thể là một nguyên nhân.
Các yếu tố rủi ro
Những điều sau có thể khiến bạn dễ bị viêm mũi không dị ứng hơn:
- Hít thở không khí không sạch. Khói bụi, khí thải và khói thuốc lá là một vài trong số những thứ có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm mũi không do dị ứng.
- Lớn hơn 20 tuổi. Hầu hết những người bị viêm mũi không dị ứng đều từ 20 tuổi trở lên. Điều này làm cho bệnh này khác với viêm mũi dị ứng mà mọi người thường mắc phải khi họ dưới 20 tuổi.
- Sử dụng thuốc xịt mũi hoặc nhỏ mũi trong một thời gian dài. Đừng sử dụng thuốc nhỏ mũi hoặc thuốc xịt thông mũi có chứa oxymetazoline (Afrin, Dristan, những thuốc khác) trong hơn một vài ngày. Nghẹt mũi hoặc các triệu chứng khác có thể trở nên tồi tệ hơn khi thuốc thông mũi hết tác dụng.
- Có thai hoặc có kinh nguyệt. Tình trạng nghẹt mũi thường trở nên tồi tệ hơn trong thời gian này do thay đổi nội tiết tố.
- Tiếp xúc với khói tại nơi làm việc. Trong một số công việc, khói từ nguồn cung cấp có thể gây ra bệnh viêm mũi không dị ứng. Một số tác nhân phổ biến khác bao gồm vật liệu xây dựng và hóa chất. Khói từ phân hữu cơ cũng có thể là một yếu tố kích hoạt.
- Một số vấn đề về sức khỏe. Một số vấn đề sức khỏe lâu dài có thể gây viêm mũi không do dị ứng hoặc làm cho bệnh nặng hơn. Các vấn đề này bao gồm bệnh tiểu đường và suy giáp (tuyến giáp không sản xuất đủ hormone tuyến giáp).
Các biến chứng
Viêm mũi không do dị ứng có thể dẫn đến các biến chứng sau:
- Polyp mũi. Đây là những khối u mềm hình thành trên mô lót bên trong mũi. Polyp cũng có thể hình thành trên niêm mạc của các khoảng trống bên trong mũi và đầu, được gọi là xoang. Polyp xảy ra khi mô bị sưng (viêm). Chúng không phải ung thư. Polyp nhỏ thường không gây ra vấn đề. Nhưng những polyp lớn hơn có thể chặn luồng không khí qua mũi, khiến bạn khó thở.
- Viêm xoang. Đây là tình trạng hốc xoang bị sưng lên. Nghẹt mũi lâu ngày do viêm mũi không dị ứng có thể làm tăng nguy cơ viêm xoang.
- Khó khăn trong sinh hoạt. Viêm mũi không do dị ứng có thể ảnh hưởng đến công việc hoặc kết quả học tập của bạn. Bạn cũng có thể cần phải nghỉ ngơi khi các triệu chứng của bạn bùng phát hoặc khi bạn cần kiểm tra sức khỏe.
Phòng ngừa
Nếu bạn bị viêm mũi không do dị ứng, hãy thực hiện các bước sau để giảm bớt các triệu chứng và ngăn ngừa tái phát:
- Tìm hiểu các yếu tố kích hoạt (tác nhân) của bạn. Tìm hiểu những yếu tố gây ra các triệu chứng của bạn hoặc làm cho các triệu chứng tồi tệ hơn. Bằng cách này, bạn có thể tránh xa chúng. Bác sĩ của bạn có thể giúp bạn tìm hiểu các yếu tố kích hoạt của mình.
- Không sử dụng thuốc xịt mũi hoặc thuốc nhỏ mũi thông mũi quá lâu. Sử dụng các thuốc này trong hơn một vài ngày có thể làm cho các triệu chứng của bạn tồi tệ hơn.
- Tìm ra biện pháp điều trị hiệu quả. Nếu thuốc mà bạn dùng không đủ hiệu quả, hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn. Bạn có thể cần phải thay đổi kế hoạch điều trị để ngăn ngừa hoặc giảm bớt các triệu chứng của bạn.
Chẩn đoán viêm mũi không do dị ứng
Bác sĩ sẽ khám sức khỏe cho bạn và hỏi bạn về các triệu chứng. Bạn sẽ cần thực hiện các xét nghiệm để tìm hiểu xem có nguyên nhân nào khác ngoài viêm mũi không dị ứng gây ra các triệu chứng của bạn hay không.
Bạn có thể bị viêm mũi không do dị ứng nếu:
- Bạn bị nghẹt mũi.
- Nước mũi hoặc chất nhầy chảy xuống phía sau cổ họng.
- Các xét nghiệm cho các vấn đề sức khỏe khác không tìm thấy nguyên nhân, chẳng hạn như dị ứng hoặc vấn đề về xoang.
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu bạn dùng thử một loại thuốc để xem liệu các triệu chứng của bạn có thuyên giảm hay không.
Kiểm tra xem bạn có bị dị ứng hay không
Dị ứng thường gây ra các triệu chứng như hắt hơi và nghẹt mũi, chảy nước mũi. Một số xét nghiệm có thể giúp bác sĩ chắc chắn rằng các triệu chứng của bạn không phải do dị ứng gây ra. Bạn có thể cần xét nghiệm da hoặc máu.
- Xét nghiệm trên da. Da bị chích và cho tiếp xúc với các chất gây dị ứng thông thường có trong không khí. Chúng bao gồm mạt bụi, nấm mốc, phấn hoa và vẩy da chó mèo. Nếu bạn bị dị ứng với bất kỳ thứ nào trong số này, bạn có thể sẽ nổi một vết sưng tấy nơi da bị chích. Nếu bạn không bị dị ứng, da của bạn sẽ không có những thay đổi.
- Xét nghiệm máu. Một phòng thí nghiệm có thể kiểm tra một mẫu máu của bạn để tìm hiểu xem bạn có bị dị ứng hay không. Phòng thí nghiệm sẽ kiểm tra xem hàm lượng của một protein gọi là kháng thể immunoglobulin E có tăng lên không. Những kháng thể này giải phóng các hóa chất gây ra các triệu chứng dị ứng.
Đôi khi, các triệu chứng có thể do cả tác nhân dị ứng và không dị ứng gây ra.
Kiểm tra các vấn đề về xoang
Bác sĩ cũng sẽ tìm hiểu xem các triệu chứng của bạn có phải do vấn đề về xoang gây ra hay không. Bạn có thể cần thực hiện các xét nghiệm bằng hình ảnh.
- Nội soi mũi. Xét nghiệm này kiểm tra các xoang bằng một dụng cụ mỏng, có gắn camera ở một đầu. Dụng cụ này được gọi là nội soi. Ống nội soi được đưa qua lỗ mũi để nhìn bên trong mũi.
- Quét CT. Xét nghiệm này sử dụng tia X để tạo ra hình ảnh của các xoang. Hình ảnh sẽ chi tiết hơn so với hình ảnh được thực hiện bởi việc chụp X-quang thông thường.
Điều trị viêm mũi không do dị ứng
Việc điều trị viêm mũi không do dị ứng phụ thuộc vào mức độ khó chịu của bạn. Điều trị tại nhà và tránh xa các tác nhân gây bệnh có thể là đủ đối với những trường hợp nhẹ. Thuốc có thể làm dịu các triệu chứng. Các thuốc này bao gồm:
- Nước muối xịt mũi. Nước muối là hỗn hợp của muối và nước. Nước muối xịt mũi giúp dưỡng ẩm cho mũi. Nó cũng giúp làm loãng chất nhầy và làm dịu các mô lót bên trong mũi. Bạn có thể mua nước muối xịt mũi tại các hiệu thuốc. Nhưng một biện pháp khắc phục tại nhà được gọi là rửa mũi có thể còn hiệu quả hơn. Trong biện pháp này, bạn sử dụng một lượng lớn nước muối để làm sạch các chất kích thích và chất nhầy.
- Thuốc xịt mũi kháng histamine. Thuốc kháng histamine điều trị nhiều vấn đề sức khỏe, bao gồm dị ứng. Thuốc xịt mũi kháng histamine cũng có thể làm dịu các triệu chứng viêm mũi không dị ứng. Bác sĩ sẽ viết cho bạn một đơn thuốc cho phép bạn mua loại thuốc xịt này tại hiệu thuốc. Những thuốc xịt này bao gồm azelastine (Astepro, Astepro Allergy) hoặc olopatadine hydrochloride (Patanase).
Thuốc kháng histamine đường uống thường không có tác dụng đối với viêm mũi không dị ứng như đối với viêm mũi dị ứng. Những thuốc kháng histamine này bao gồm diphenhydramine (Benadryl), cetirizine (Zyrtec Allergy), fexofenadine (Allegra Allergy) và loratadine (Alavert, Claritin).
- Thuốc xịt mũi ipratropium. Thuốc xịt theo toa này có thể làm dịu tình trạng sổ mũi, chảy nước mũi. Tác dụng phụ có thể bao gồm chảy máu cam và khô bên trong mũi.
- Thuốc thông mũi. Những thuốc này giúp thu hẹp các mạch máu trong mũi và giảm nghẹt mũi. Các tác dụng phụ có thể bao gồm huyết áp cao, tim đập thình thịch và cảm thấy bồn chồn. Thuốc thông mũi có thể được mua ngoài kệ hàng hoặc mua theo toa. Ví dụ như thuốc có pseudoephedrine (Sudafed 24 Hour) và phenylephrine.
- Steroid. Những thuốc này giúp ngăn ngừa và điều trị tình trạng sưng tấy khi viêm mũi không dị ứng. Các tác dụng phụ bao gồm khô mũi hoặc cổ họng, chảy máu cam và đau đầu. Bác sĩ có thể đề nghị thuốc steroid xịt mũi nếu thuốc thông mũi hoặc thuốc kháng histamine không kiểm soát được các triệu chứng. Thuốc xịt steroid mà bạn có thể mua ngoài hiệu thuốc bao gồm fluticasone (Flonase Allergy Relief) và triamcinolone (Nasacort Allergy 24 Hour). Thuốc xịt steroid mạnh hơn cũng có thể được kê đơn.
Bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật để điều trị các vấn đề khác có thể xảy ra với bệnh viêm mũi không dị ứng. Ví dụ, các khối u trong mũi được gọi là polyp có thể cần phải được cắt bỏ. Phẫu thuật cũng có thể khắc phục vấn đề vách ngăn mũi bị vẹo, lệch.
Các biện pháp khắc phục tại nhà
Hãy thử những biện pháp sau để giảm bớt các triệu chứng của bệnh viêm mũi không dị ứng:
- Rửa sạch bên trong mũi. Rửa mũi bằng nước muối tự chế có thể hữu ích. Bạn sẽ thấy có hiệu quả nhất khi bạn thực hiện hàng ngày. Bạn có thể cho nước muối vào bình neti hoặc chai bóp.
Hãy sử dụng nước cất, nước vô trùng, nước đun sôi để nguội hoặc nước lọc. Nếu bạn lọc nước máy, hãy sử dụng màng lọc có kích thước lỗ nhỏ hơn hoặc bằng 1 micron. Rửa sạch dụng cụ sau mỗi lần sử dụng với cùng một loại nước, rồi để khô.
- Xì mũi nhẹ nhàng. Xì mũi thường xuyên nếu bạn có nhiều chất nhầy.
- Thêm độ ẩm cho không khí. Nếu không khí trong nhà hoặc văn phòng của bạn khô, hãy đặt một thiết bị tạo độ ẩm ở nơi bạn làm việc hoặc ngủ. Vệ sinh thiết bị này theo hướng dẫn.
Hoặc bạn có thể hít hơi nước từ vòi hoa sen ấm. Hơi nước nóng làm giãn chất nhầy trong mũi. Nó cũng làm bạn thư giãn đầu óc.
- Uống nhiều nước. Uống nhiều nước, nước trái cây và trà không chứa caffein. Việc này có thể làm giãn chất nhầy trong mũi. Tránh xa đồ uống có caffeine.
Một số nghiên cứu về viêm mũi không dị ứng đã xem xét chất tạo ra vị cay cho ớt, được gọi là capsaicin. Những nghiên cứu này cho thấy rằng sử dụng capsaicin bên trong mũi có thể làm giảm nghẹt mũi. Nhưng chất này cũng có thể gây kích ứng mũi và gây ra tác dụng phụ như nóng rát, hắt hơi và ho. Cần nhiều nghiên cứu hơn để tìm ra cần sử dụng lượng capsaicin bao nhiêu và trong bao lâu.
Một số nghiên cứu cũng đã xem xét tác dụng của châm cứu. Châm cứu được sử dụng để giảm đau và các vấn đề khác. Nhưng một số chuyên gia khuyên không nên sử dụng châm cứu cho bệnh viêm mũi không do dị ứng.
Chuẩn bị cho việc đi khám
Nếu bạn có các triệu chứng viêm mũi không dị ứng, dưới đây là một số thông tin giúp bạn chuẩn bị cho cuộc hẹn khám.
Những gì cần chuẩn bị
Khi bạn đặt lịch hẹn khám, hãy hỏi xem bạn có cần làm gì trước khi đi khám không. Ví dụ, bạn có thể được yêu cầu không dùng thuốc trị nghẹt mũi trước cuộc hẹn.
Hãy ghi ra:
- Các triệu chứng của bạn. Bao gồm bất kỳ điều gì dường như không liên quan đến lý do đi khám; các triệu chứng bắt đầu khi nào.
- Những thông tin cá nhân quan trọng. Bao gồm các bệnh gần đây, căng thẳng lớn hoặc thay đổi cuộc sống gần đây.
- Tất cả các thuốc, vitamin hoặc thực phẩm bổ sung mà bạn uống và liều lượng.
- Những câu hỏi để hỏi bác sĩ.
Đối với các triệu chứng viêm mũi không do dị ứng, một số câu hỏi cơ bản để hỏi bác sĩ bao gồm:
- Điều gì gây ra các triệu chứng của tôi?
- Tôi cần những xét nghiệm nào?
- Các triệu chứng của tôi sẽ kéo dài bao lâu?
- Có những phương pháp điều trị nào, và bác sĩ đề xuất phương pháp nào?
- Tôi có các vấn đề sức khỏe khác. Tôi sẽ quản lý các tình trạng này cùng nhau như thế nào?
Những gì bác sĩ sẽ hỏi bạn
Bác sĩ có thể hỏi bạn những câu hỏi sau:
- Các triệu chứng xảy ra thường xuyên, hay chúng xuất hiện rồi biến mất?
- Các triệu chứng nghiêm trọng đến mức nào?
- Có điều gì dường như làm giảm các triệu chứng của bạn?
- Có điều gì dường như làm cho các triệu chứng tồi tệ hơn?
- Bạn đã thử dùng những thuốc nào cho các triệu chứng đó? Có tác dụng không?
- Các triệu chứng có trở nên tồi tệ hơn khi bạn ăn thức ăn cay, uống rượu hoặc dùng một số thuốc không?
- Bạn có thường xuyên tiếp xúc với khói, hóa chất hoặc khói thuốc lá không?
