Tổng quan
Bàn chân bẹt là một tình trạng phổ biến, trong đó vòm bên trong bàn chân phẳng ra (bị bẹt xuống) khi phải chịu áp lực. Khi những người có bàn chân bẹt đứng lên, bàn chân của họ bè ra, và toàn bộ lòng bàn chân sụp xuống và chạm sàn.
Tình trạng bàn chân bẹt có thể xảy ra khi vòm bàn chân không phát triển trong thời thơ ấu. Tình trạng này cũng có thể phát triển sau này trong cuộc sống sau một chấn thương, hoặc do lực nén và sự hao mòn đơn giản theo tuổi tác.
Tình trạng bàn chân bẹt thường không gây đau. Nếu bạn không bị đau thì không cần điều trị. Tuy nhiên, nếu bàn chân bẹt khiến bạn đau đớn và hạn chế những gì bạn muốn làm, thì bạn nên đi khám để được bác sĩ chuyên khoa đánh giá.
Triệu chứng
Hầu hết mọi người không có triệu chứng liên quan đến bàn chân bẹt. Nhưng một số người có bàn chân bẹt lại bị đau chân, đặc biệt là ở vùng gót chân hoặc vòm bàn chân. Cơn đau có thể tồi tệ hơn khi họ vận động. Phần dọc theo mắt cá chân có thể sưng lên.
Khi nào cần đi khám
Hãy nói chuyện với bác sĩ nếu bạn hoặc con bạn bị đau chân, đặc biệt nếu cơn đau hạn chế những gì bạn muốn làm.
Nguyên nhân khiến bàn chân bẹt
Bàn chân bẹt không phải là điều bất thường ở trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi, vì vòm bàn chân của chúng chưa phát triển. Vòm bàn chân của hầu hết mọi người phát triển trong suốt thời thơ ấu, nhưng vòm bàn chân ở một số người không bao giờ phát triển. Những người không có vòm bàn chân có thể có, hoặc không có vấn đề gì.
Một số trẻ có bàn chân bẹt linh hoạt, trong đó chúng ta có thể nhìn thấy vòm bàn chân khi trẻ ngồi hoặc đứng nhón chân, nhưng vòm bàn chân biến mất khi trẻ đứng. Hầu hết trẻ em có bàn chân bẹt linh hoạt đều không gặp vấn đề gì khi lớn lên.
Một số người không có bàn chân bẹt khi sinh ra cũng có thể phát triển tình trạng này. Vòm bàn chân có thể sụp xuống đột ngột sau một chấn thương. Hoặc sự sụp xuống có thể xảy ra qua nhiều năm hao mòn. Theo thời gian, gân chạy dọc bên trong mắt cá chân và giúp nâng đỡ vòm bàn chân có thể bị suy yếu hoặc rách. Khi mức độ nghiêm trọng tăng lên, tình trạng viêm khớp có thể phát triển ở bàn chân.
Các yếu tố rủi ro
Các yếu tố sau có thể làm tăng nguy cơ có bàn chân bẹt:
- Béo phì
- Chấn thương ở bàn chân hoặc mắt cá chân
- Viêm khớp dạng thấp
- Sự lão hóa
- Bệnh tiểu đường
Chẩn đoán bàn chân dẹt
Để xem hình dạng của bàn chân bạn, bác sĩ sẽ quan sát bàn chân của bạn từ phía trước và phía sau, và yêu cầu bạn đứng trên đầu ngón chân. Bác sĩ sẽ kiểm tra sức mạnh ở mắt cá chân và xác định vị trí đau chính. Hình dạng mòn trên giày của bạn cũng có thể tiết lộ thông tin về bàn chân của bạn.
Các xét nghiệm
Các xét nghiệm hình ảnh sau đây có thể hữu ích trong việc chẩn đoán nguyên nhân gây đau chân:
- Chụp X-quang. Việc chụp X-quang đơn giản sử dụng một lượng nhỏ bức xạ để tạo ra hình ảnh của xương và khớp ở bàn chân. Kỹ thuật này đặc biệt hữu ích trong việc đánh giá sự liên kết và phát hiện viêm khớp.
- Chụp CT. Xét nghiệm này chụp X-quang bàn chân từ các góc độ khác nhau và cung cấp nhiều chi tiết hơn so với chụp X-quang tiêu chuẩn.
- Siêu âm. Siêu âm có thể được sử dụng khi nghi ngờ chấn thương gân. Siêu âm sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh chi tiết của các mô mềm trong cơ thể.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI). Sử dụng sóng vô tuyến và nam châm mạnh, kỹ thuật chụp cộng hưởng từ cung cấp hình ảnh rất chi tiết về cả xương và mô mềm.
Điều trị
Bàn chân bẹt không cần điều trị nếu nó không gây đau.
Các phương pháp trị liệu
Khi tình trạng bàn chân bẹt gây đau đớn, bác sĩ có thể đề xuất:
- Đế đỡ vòm bàn chân (dụng cụ chỉnh hình). Các đế đỡ vòm bàn chân có thể giúp giảm cơn đau do bàn chân bẹt gây ra. Trong một số trường hợp, bạn nên sử dụng các đế đỡ vòm được thiết kế riêng và được đúc theo đường viền của bàn chân bạn. Đế đỡ vòm bàn chân sẽ không chữa khỏi chứng bàn chân bẹt, nhưng chúng thường làm giảm các triệu chứng.
- Bài tập kéo dãn. Gân Achilles ở một số người có bàn chân bẹt cũng bị rút ngắn. Các bài tập thể dục để kéo dài gân này có thể hữu ích.
- Vật lý trị liệu. Bàn chân bẹt có thể góp phần gây ra chấn thương do vận động quá mức ở một số vận động viên. Một nhà vật lý trị liệu có thể cung cấp các bài tập thể dục để làm khỏe cơ bắp và gân ở bàn chân và hướng dẫn họ cải thiện dáng đi.
Phẫu thuật
Phẫu thuật không chỉ được thực hiện để điều chỉnh bàn chân bẹt. Phẫu thuật có thể là một lựa chọn khi bệnh nhân bị đau và vẫn phải hạn chế các hoạt động của họ, sau khi họ đã thử các phương pháp điều trị không phẫu thuật. Phẫu thuật có thể sửa chữa các vấn đề ở xương và gân gây ra cơn đau.
Các biện pháp khắc phục tại nhà
Nếu bàn chân bẹt khiến bạn đau nhẹ, bạn có thể thử:
- Nghỉ ngơi. Tránh các hoạt động làm nặng thêm tình trạng này. Tham gia vào các hoạt động có tác động thấp — chẳng hạn như đi bộ, đi xe đạp hoặc bơi lội — thay vì các hoạt động nhảy và chạy.
- Đế đỡ vòm bàn chân. Đế đỡ vòm bàn chân có sẵn, bạn có thể mua mà không cần bác sĩ kê đơn. Đế đỡ vòm bàn chân sẽ làm tăng sự thoải mái của bạn.
- Thuốc. Thuốc giảm đau bán không cần đơn, chẳng hạn như ibuprofen (Advil, Motrin IB, những thuốc khác) và naproxen sodium (Aleve) có thể hữu ích.
- Giảm cân. Giảm cân sẽ làm giảm lực nén lên bàn chân.
Chuẩn bị cho cuộc hẹn khám
Nếu bàn chân bạn đau nhiều, bác sĩ chính có thể giới thiệu bạn đến một bác sĩ chuyên về các rối loạn ở bàn chân, chẳng hạn như bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình hoặc bác sĩ chuyên khoa bàn chân.
Bạn có thể làm gì để chuẩn bị
Mang giày hàng ngày của bạn đến cuộc hẹn khám, để bác sĩ có thể xem xét hình dạng mòn trên đế giày. Trước cuộc hẹn, bạn nên viết ra câu trả lời cho những câu hỏi sau:
- Lần đầu tiên bạn nhận thấy vấn đề với bàn chân của mình là khi nào?
- Bạn có những vấn đề y tế nào khác không?
- Cha mẹ hoặc anh chị em của bạn có bàn chân bẹt không?
- Bạn đã bao giờ bị thương ở bàn chân hoặc mắt cá chân chưa?
- Bạn thường xuyên uống những loại thuốc và thực phẩm bổ sung nào?
Những gì bác sĩ sẽ hỏi bạn
Khi khám, bác sĩ có thể hỏi bạn một số câu hỏi sau:
- Chính xác thì bạn bị đau ở đâu?
- Hãy mô tả cơn đau của bạn: đau âm ỉ, đau nhói, hay có cảm giác nóng rát?
- Điều gì làm cho cơn đau tồi tệ hơn? Điều gì khiến cơn đau giảm bớt?
- Loại giày bạn đi có ảnh hưởng đến cơn đau không?
- Bạn đã thử dùng đế đỡ vòm bàn chân chưa?
- Cơn đau ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn như thế nào?
