Tổng quan
Chứng ngủ nhiều vô căn (idiopathic hypersomnia) là một chứng rối loạn giấc ngủ hiếm gặp, khiến bạn rất buồn ngủ vào ban ngày ngay cả sau một đêm ngủ ngon giấc. Nguyên nhân của nó là không rõ. Chứng ngủ nhiều vô căn cũng thường khiến bạn khó thức dậy sau khi đã ngủ. Nếu bạn ngủ chợp mắt, bạn thường không cảm thấy sảng khoái sau khi đã ngủ, và có thể thức dậy trong tình trạng bối rối và mất phương hướng.
Nhu cầu ngủ có thể ập đến bất cứ lúc nào, kể cả khi bạn đang lái xe hoặc làm việc, điều này khiến chứng ngủ nhiều vô căn có thể trở nên nguy hiểm.
Tình trạng này thường phát triển dần dần. Để chẩn đoán chứng ngủ nhiều vô căn, bác sĩ phải loại trừ các chứng rối loạn giấc ngủ phổ biến hơn. Mục đích của việc điều trị là kiểm soát các triệu chứng bằng thuốc.
Chẩn đoán chứng ngủ nhiều vô căn
Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng của bạn và thảo luận về tiền sử bệnh cá nhân của bạn để chẩn đoán chứng ngủ nhiều vô căn. Bác sĩ cũng có thể thực hiện kiểm tra thể chất và một số xét nghiệm để chẩn đoán tình trạng của bạn, hoặc để loại trừ các tình trạng khác mà có thể gây ra các triệu chứng của bạn.
Điều quan trọng là thảo luận về bệnh sử gia đình bạn và những loại thuốc bạn đang dùng. Để khẳng định chẩn đoán chứng ngủ nhiều vô căn, bạn phải trải qua tình trạng buồn ngủ quá mức hàng ngày trong ít nhất ba tháng.
Những bài kiểm tra này cũng có thể giúp chẩn đoán chứng ngủ nhiều vô căn:
- Thang đo độ buồn ngủ Epworth. Bác sĩ có thể yêu cầu bạn đánh giá độ buồn ngủ của bạn bằng công cụ này, để bác sĩ xác định giấc ngủ ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của bạn như thế nào.
- Nhật ký giấc ngủ. Bác sĩ có thể yêu cầu bạn ghi nhật ký về giấc ngủ. Bạn ghi lại thời gian ngủ và thức hàng ngày của mình để giúp hiển thị tần suất ngủ và thời lượng bạn ngủ.
- Đa ký giấc ngủ (polysomnogram). Trong bài kiểm tra này, bạn sẽ ở lại qua đêm tại một trung tâm ngủ. Phương tiện đo đa ký giấc ngủ theo dõi hoạt động của não, chuyển động của mắt, cử động của chân, nhịp tim, chức năng hô hấp và nồng độ oxy khi bạn ngủ.
- Kiểm tra độ trễ nhiều giấc ngủ. Bạn sẽ được cho ngủ chợp mắt nhiều lần vào ban ngày, và trong những giấc ngủ ngắn này, các phép đo cho biết các kiểu và giai đoạn của giấc ngủ mà bạn trải qua. Bài kiểm tra này thường được tiến hành vào ngày sau khi đo đa ký giấc ngủ.
Điều trị chứng ngủ nhiều vô căn
Vì nguyên nhân của chứng ngủ nhiều vô căn vẫn chưa được biết, nên việc điều trị nhằm mục đích làm dịu các triệu chứng. Thuốc kích thích, chẳng hạn như modafinil (Provigil, Alertec), có thể được kê để giúp bạn tỉnh táo vào ban ngày. Các tác dụng phụ có thể xảy ra của modafinil là đau đầu, khô miệng, buồn nôn, tiêu chảy, chán ăn và sụt cân.
Các loại thuốc khác do Học viện Y học về Giấc ngủ Hoa Kỳ đề xuất là sodium oxybate (Xyrem), clarithromycin (Biaxin XL, Klaricid) và methylphenidate (Quillivant XR, Daytrana, QuilliChew ER).
Gần đây, một loại thuốc có chứa sodium oxybate ít hơn (Xywav) đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ phê duyệt để điều trị chứng ngủ nhiều vô căn ở người lớn.
Ngoài ra, bác sĩ có thể khuyên bạn nên hình thành một lịch trình ngủ đều đặn vào ban đêm, và tránh uống rượu và các loại thuốc mà có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ của bạn.
