Thay đổi chế độ ăn uống giúp điều trị tăng huyết áp phổi

Tác dụng của axit amin đối với chứng tăng huyết áp phổi

Tiến sĩ Chan cho biết họ quyết định tìm kiếm mối liên hệ giữa chế độ ăn uống và chứng tăng huyết áp phổi khi quan sát thấy các tế bào bị bệnh gọi là nguyên bào sợi (fibroblast) của mạch máu phổi trong bệnh tăng huyết áp phổi lại “đói” các axit amin glutamine và serine một cách đáng ngạc nhiên.

Ông tiếp tục: “Dữ liệu của chúng tôi sau đó cho thấy rằng cơn đói này xuất phát từ nhu cầu nguyên bào sợi để gia tăng sản xuất và lắng đọng collagen trong và xung quanh các mạch máu để làm chúng cứng lại khi bị bệnh.”

“Khi chúng ta cắt nguồn cung cấp axit amin đó hoặc ngăn chặn việc sử dụng các axit amin này để sản xuất collagen, chúng ta có thể làm giảm quá trình sản xuất collagen, xơ cứng mạch máu và giúp tình trạng tăng huyết áp phổi không trầm trọng hơn.”

Tiến sĩ Chan và nhóm của ông đã sử dụng một mô hình thí nghiệm trên chuột để kiểm tra lý thuyết của họ. Khi những con chuột được cấp thuốc làm giảm sự hấp thu glutamine và serine của tế bào, các mạch máu tăng huyết áp ở phổi đã giảm bớt trạng thái “thèm ăn”.

Ngoài ra, các nhà nghiên cứu nhận thấy việc thiếu glutamine và serine đã làm ngừng sản xuất collagen dư thừa, là vấn đề dẫn đến cứng mạch máu phổi và suy giảm chức năng.

Xét nghiệm chẩn đoán mới cho chứng tăng huyết áp phổi

Thông qua những phát hiện của nhóm nghiên cứu về serine và glutamine, họ cũng đã phát triển một xét nghiệm chẩn đoán mới cho bệnh tăng huyết áp phổi.

Xét nghiệm này sử dụng công nghệ quét chụp cắt lớp phát xạ positron (PET) và chất đánh dấu hình ảnh glutamine để theo dõi nơi glutamine đi vào cơ thể. Các tế bào “đói” glutamine tự phân biệt trên bản quét PET, giúp bác sĩ chẩn đoán.

Chan giải thích thêm: “Một trong những trở ngại lớn trong việc kiểm soát tăng huyết áp phổi là việc chẩn đoán đòi hỏi một xét nghiệm xâm lấn gọi là đặt ống thông tim (cardiac catheterization), trong đó một ống rỗng dài được đưa vào các mạch máu ở cổ”.

“Ống thông đó sau đó được luồn xuống tim và phổi để đo áp suất trực tiếp. Không phải mọi trung tâm y tế đều có khả năng làm việc này, đặc biệt là những trung tâm ở vùng nông thôn hoặc vùng sâu vùng xa, và điều này hạn chế khả năng xác định và điều trị thích hợp cho bệnh nhân mắc căn bệnh này.”

Ông nói tiếp: “Mặc dù chúng tôi sử dụng một số nghiên cứu hình ảnh không xâm lấn như MRI và siêu âm để kiểm soát bệnh, nhưng chúng không cho biết đủ thông tin để đưa ra chẩn đoán. Vì vậy, việc chẩn đoán sớm và chính xác bệnh tăng huyết áp phổi là rất quan trọng và nhu cầu phát triển công nghệ chẩn đoán không xâm lấn tốt hơn vẫn chưa được đáp ứng”.

“Dữ liệu của chúng tôi chỉ được thực hiện ở động vật bị tăng huyết áp phổi thực nghiệm. Chúng tôi đang tích cực tuyển dụng người tham gia cho một cuộc thử nghiệm lâm sàng tại cơ sở của chúng tôi, nhằm thử nghiệm công nghệ PET mới này ở những bệnh nhân bị tăng huyết áp phổi.”

— Stephen Y. Chan, MD, PhD, đồng tác giả nghiên cứu cấp cao

Thực phẩm nào giúp giảm huyết áp phổi?

Tiến sĩ Chan cho biết, lần đầu tiên, các nhà nghiên cứu có bằng chứng cho thấy việc điều chỉnh chế độ ăn uống cụ thể – đặc biệt là giảm tiêu thụ glutamine và serine – có thể đóng vai trò là cách hiệu quả để điều trị chứng tăng huyết áp phổi.

Ông tiếp tục: “Nó mở ra một cách mới để chúng ta có thể kiểm soát căn bệnh này, bởi vì giờ đây – thay vì chỉ dựa vào thuốc và cấy ghép – có thể có những biện pháp can thiệp lối sống hiệu quả”.

Tiến sĩ Chan giải thích: “Đối với những bệnh nhân bị tăng huyết áp phổi, việc tránh các thực phẩm giàu serine và glutamine có thể cải thiện các triệu chứng, giảm sự tiến triển của bệnh hoặc tăng cường sự hiệu quả của các loại thuốc hiện tại”.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Chan khuyến cáo nên thận trọng khi diễn giải quá mức những phát hiện của họ ở giai đoạn này.

Ông nói: “Công việc của chúng tôi đã hạn chế hoàn toàn tất cả glutamine và serine trong chế độ ăn của loài gặm nhấm, giúp cải thiện tình trạng tăng huyết áp phổi”.

“Chúng tôi coi phát hiện này là một bằng chứng quan trọng cho thấy việc áp dụng chế độ ăn kiêng có thể có hiệu quả như một liệu pháp điều trị căn bệnh chết người này. Tuy nhiên, việc hạn chế tới mức tuyệt đối này sẽ không khả thi trong chế độ ăn uống bình thường của con người, và chúng tôi chắc chắn không khuyến nghị bệnh nhân của mình cố gắng thực hiện điều đó vào thời điểm này.”

Tiến sĩ Chan nói thêm: “Cần nhiều nghiên cứu hơn để xác định xem liệu mức độ hạn chế axit amin thấp hơn có mang lại hiệu quả điều trị tương tự hay không và/hoặc liệu các biện pháp ăn kiêng an toàn và khả thi hơn có thể hỗ trợ các phương pháp điều trị hiện tại nhằm thúc đẩy sự cải thiện bệnh tốt hơn nữa hay không”.

Cần nhiều nghiên cứu hơn về chế độ ăn uống và chứng tăng huyết áp phổi

Sau khi xem xét nghiên cứu này, ông Cheng-Han Chen, MD, bác sĩ tim mạch can thiệp và giám đốc y tế của Chương trình Tim Kết cấu tại Trung tâm Y tế MemorialCare Saddleback ở Laguna Hills, California, nói rằng phương pháp ăn kiêng để cải thiện chứng tăng huyết áp phổi là một cách tiếp cận mới, dễ thực hiện hơn cho các bệnh nhân.

Bác sĩ Chen giải thích: “Tăng huyết áp phổi là một căn bệnh phức tạp có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau.

“Nhiều nguyên nhân không thể điều trị dễ dàng bằng các liệu pháp hiện tại của chúng tôi. Nghiên cứu này có khả năng cung cấp các mục tiêu mới cho các loại thuốc để cải thiện triển vọng cho các bệnh nhân bị tăng huyết áp phổi của chúng tôi.”

Tuy nhiên, bác sĩ Chen cho biết vẫn chưa đến lúc để mọi người điều chỉnh chế độ ăn đặc biệt theo glutamine và serine dựa trên kết quả của nghiên cứu này.

“Tôi khuyên tất cả bệnh nhân nên ăn một chế độ ăn uống cân bằng, tốt cho tim mạch. Bước tiếp theo là xem liệu những phát hiện này có áp dụng được ở người không, không chỉ ở chuột. Họ có thể sẽ xem xét các nghiên cứu lâm sàng để đánh giá tác động của chế độ ăn uống, đặc biệt là lượng glutamine và serine, đối với chứng tăng huyết áp phổi ở những người đó.”

— Cheng-Han Chen, MD, bác sĩ tim mạch

Người bị tăng huyết áp phổi có nên điều chỉnh chế độ ăn uống?

Bà Monique Richard, một chuyên gia dinh dưỡng đã đăng ký và là chủ sở hữu của Nutrition-In-Sight, đã xem xét nghiên cứu này.

Bà giải thích rằng axit amin là thành phần cấu tạo nên protein. Thực phẩm giàu axit amin bao gồm protein động vật và thực vật, ngũ cốc; và các loại đậu có nguồn phong phú nhất, khả dụng sinh học cao nhất – nghĩa là cơ thể có thể sử dụng một cách hiệu quả.

“Trong thực tế, chúng tôi thường quan sát thấy việc ăn quá nhiều protein động vật từ những người bị tăng huyết áp, có nguy cơ mắc bệnh tim mạch, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) và các tình trạng liên quan khác, cũng như các yếu tố góp phần liên quan đến lựa chọn lối sống như hoạt động ít, hút thuốc, uống rượu, vệ sinh giấc ngủ kém và tình trạng mất nước,” bà nói.

Đối với những người lo lắng về lượng glutamine và serine hấp thụ, bà Monique khuyên nên gặp chuyên gia dinh dưỡng để đánh giá đầy đủ thành phần chế độ ăn uống và lượng ăn vào phù hợp với nhu cầu của từng cá nhân.

Bà nói tiếp: “Chuyên gia dinh dưỡng cũng sẽ đánh giá sự cân bằng tổng thể của các yếu tố như chế độ ăn uống, lối sống ảnh hưởng đến sức khỏe, di truyền và tình trạng thể chất hiện tại của một người, để đưa ra các khuyến nghị cụ thể và cá nhân hóa”.

“Có rất nhiều ứng dụng và nền tảng công nghệ có thể giúp hỗ trợ giải mã lượng axit amin tiêu thụ, nhưng một khi chúng ta bắt đầu giảm lượng tiêu thụ xuống tới mức tinh vi như vậy, chúng ta bắt đầu đánh mất tầm nhìn về một bức tranh lớn hơn và tất cả các yếu tố hài hòa đã tạo nên sức khỏe chúng ta”.

— Monique Richard, chuyên gia dinh dưỡng