Tổng quan
U nguyên bào tạo men (ameloblastoma) là một khối u hiếm gặp, không phải ung thư (nghĩa là lành tính), thường phát sinh ở hàm, gần răng hàm. U nguyên bào tạo men bắt đầu trong các tế bào hình thành lớp men bảo vệ trên răng của bạn.
Loại u nguyên bào tạo men phổ biến nhất là loại xâm lấn, tạo thành một khối u lớn và phát triển vào xương hàm. Việc điều trị bao gồm phẫu thuật và xạ trị. Trong một số trường hợp, bác sĩ cần tái tạo và phục hồi răng, hàm và đường nét khuôn mặt. Một số loại u nguyên bào tạo men khác ít xâm lấn hơn.
Mặc dù u nguyên bào tạo men thường được chẩn đoán ở người lớn trong độ tuổi từ 30 đến 60, u nguyên bào tạo men có thể xảy ra ở trẻ em và thanh niên.
Triệu chứng u nguyên bào tạo men
U nguyên bào tạo men thường không gây ra triệu chứng, nhưng các dấu hiệu và triệu chứng có thể bao gồm đau và có cục u hoặc sưng ở hàm.
Nếu không được điều trị, khối u có thể phát triển rất lớn, làm biến dạng khuôn mặt và hàm dưới, và khiến răng lệch khỏi vị trí.
Khi nào cần đi khám
Hãy nói chuyện với nha sĩ hoặc bác sĩ nếu bạn bị sưng hoặc đau ở hàm, hoặc có bất kỳ mối lo ngại nào khác về sức khỏe răng miệng của bạn.
Nguyên nhân gây u nguyên bào tạo men
U nguyên bào tạo men bắt đầu trong các tế bào hình thành lớp men bảo vệ trên răng. Trong những trường hợp rất hiếm, nó có thể bắt đầu trong mô nướu. Nguyên nhân chính xác của khối u là không rõ ràng, nhưng một số thay đổi di truyền (đột biến) có thể liên quan đến sự phát sinh u nguyên bào tạo men. Những thay đổi về gene này có thể ảnh hưởng đến vị trí của khối u, loại tế bào liên quan và tốc độ phát triển của khối u.
U nguyên bào tạo men thường được chia thành các loại, nhưng chúng cũng có thể được phân chia theo loại tế bào. Có bốn loại chính, bao gồm:
- U nguyên bào tạo men thông thường. Đây là loại phổ biến nhất và xâm lấn mạnh, thường ở xương hàm dưới và khoảng 10% ca bệnh tái phát sau điều trị.
- U nguyên bào tạo men đơn nang. Loại này ít xâm lấn hơn, nhưng thường xảy ra ở độ tuổi trẻ hơn. Khối u thường nằm ở phía sau xương hàm dưới tại các răng hàm. Loại này có thể tái phát sau khi điều trị.
- U nguyên bào tạo men ngoại vi. Loại này hiếm gặp và ảnh hưởng đến nướu và mô miệng ở hàm trên hoặc hàm dưới. Khối u có nguy cơ tái phát thấp sau điều trị.
- U nguyên bào tạo men di căn. Loại này rất hiếm gặp và được xác định bởi các tế bào khối u xuất hiện cách xa vị trí ban đầu trong hàm.
Biến chứng từ u nguyên bào tạo men
Hiếm khi u nguyên bào tạo men có thể trở thành ung thư (ác tính). Rất hiếm khi các tế bào u nguyên bào tạo men lan sang các vùng khác của cơ thể (di căn), chẳng hạn như lan sang các hạch bạch huyết ở cổ và phổi.
U nguyên bào tạo men có thể tái phát sau điều trị.
Chẩn đoán u nguyên bào tạo men
Bác sĩ có thể chẩn đoán u nguyên bào tạo men bằng các xét nghiệm như:
- Xét nghiệm hình ảnh. Chụp X-quang, chụp cắt lớp vi tính (CT) và chụp cộng hưởng từ (MRI) giúp các bác sĩ xác định mức độ của u nguyên bào tạo men. Khối u đôi khi có thể được tìm thấy khi chụp X-quang thông thường tại văn phòng nha sĩ.
- Xét nghiệm mô. Để khẳng định chẩn đoán, các bác sĩ có thể lấy một mẫu mô hoặc một mẫu tế bào và gửi đến phòng thí nghiệm để xét nghiệm.
Điều trị u nguyên bào tạo men
Việc điều trị u nguyên bào tạo men có thể phụ thuộc vào kích thước và vị trí khối u, cũng như vào loại và biểu hiện của các tế bào liên quan. Việc điều trị có thể bao gồm:
- Phẫu thuật cắt bỏ khối u. Việc điều trị u nguyên bào tạo men thường bao gồm phẫu thuật để cắt bỏ khối u. U nguyên bào tạo men thường phát triển vào xương hàm gần đó, vì vậy các bác sĩ phẫu thuật có thể cần phải cắt bỏ phần xương hàm bị ảnh hưởng. Việc phẫu thuật xâm lấn giúp làm giảm nguy cơ u nguyên bào tạo men quay trở lại.
- Phẫu thuật sửa hàm. Nếu bác sĩ cần cắt bỏ một phần xương hàm khi phẫu thuật, bác sĩ sẽ sửa chữa và tái tạo hàm để cải thiện hình dáng và hoạt động của hàm sau đó. Việc phẫu thuật này cũng sẽ giúp bạn có thể ăn và nói.
- Xạ trị. Xạ trị sử dụng chùm tia năng lượng cao có thể cần thiết sau phẫu thuật hoặc nếu phẫu thuật không phải là một lựa chọn.
- Lắp bộ phận giả. Các chuyên gia được gọi là bác sĩ phục hình có thể lắp các bộ phận nhân tạo để thay thế răng bị mất hoặc các cấu trúc tự nhiên bị hư hỏng khác trong miệng.
- Chăm sóc hỗ trợ. Nhiều bác sĩ chuyên khoa có thể giúp bạn giải quyết các vấn đề về nói, nuốt và ăn uống trong khi và sau khi điều trị. Những chuyên gia này có thể bao gồm chuyên gia dinh dưỡng, nhà trị liệu ngôn ngữ, nhà trị liệu vật lý.
Do nguy cơ tái phát sau khi điều trị, các cuộc hẹn khám để theo dõi thường xuyên, suốt đời là rất quan trọng.
